Fellesskap som struttar – fekk pris for beste samhald

Skrevet av Ingebjørg Bø 19. mars 2018. Publisert i Siste nytt

BEST: Samtun-gjengen fekk den gjevaste prisen under “Vinterlekene”, da dei vart kåra til beste samhald. Stolte utøvarar syner fram vinnartrofeet. FOTO: INGEBJØRG BØ

– Dette er definitivt den prisen me er mest stolte av. Fellesskapet og samhaldet har verkeleg vokst i løpet av desse dagane.

Det seier ein stolt Samtun-gjeng etter årets «Vinterleker» på Renåvangen. Turen, som i utgangspunktet møtte mykje motstand frå dei 15 deltakarane frå Samtun, resulterte snarare i eit opphald der fleire verkeleg blomstra. Samtun-gjengen var halvparten så mange som konkurrentane frå dei andre behandlingsinstitusjonane, men synte ei stå-på vilje ingen andre kunne måle seg med.

– Det blei ingen topplasseringar i nokon av øvelsane. Lite gull, for å seie det slik. Men me toppa heller aldri laga, og hadde i staden fokus på at alle skulle med. Det resulterte i eit fantastisk samarbeid. Me backa kvarandre opp og gjorde kvarandre gode. Det var ein stor opptur for mange, erkjenner fleire i gruppa.

Måtte stå i det

Innhaldet i konkurransane på Renåvangen femna breitt på alle vis. Det var tevling på spark med bind for augene, skistafettpå langski, kassestabling, quiz, snøskutertur, volleyball og presentasjon av sjølvprodusert underhaldning for dei andre deltakarane. Her vart angst, trass og motvilje sett på prøve.

– Me stod i det. Motivasjonen både før og undervegs var veldig variabel, men me klarte å hente oss inn igjen og måtte levere. Det var veldig lærerikt for mange av oss. Me lærte mykje om oss sjølve og kjente på å bryte motstand. Me måtte bare stå i det. Det var tøft, men har gitt mykje, vedgår gruppa tydeleg stolte.

LAUSSNØ: Med stafett i laussnø fekk utøvarane kjenne på fleire utfordringar.

Gitt ny glød

Medan nokon var glade for å vere tilbake i kjente omgjevnader i Telemark, hadde andre sett at vinterdagane i Østerdalen varte mykje lenger.

– Eg var ikkje klar for å heimatt. Eg synest «Vinterlekene» kunne vart mykje lenger. Eg blei liksom ikkje ferdig der, innrømmer ein til lun latter frå dei andre i fellesskapet. At det det var turen verdt med nærare seks køyretimar kvar veg i buss, og at «Vinterlekene» verkeleg var moro, er vanskeleg å nekte for. Eit synleg bevis minner om kva dei klarar å yte saman. For mange var dette eit godt påfyll til vegen vidare i behandling.

FRISKT: Uteliv prega både opphald og aktivitetar på Renåvangen. Deltakarane fekk eit nært og friskt møte med Kong Vinter.

– Fellesskapet har lært så mykje. Me har hatt det så triveleg. Dette har vore ei viktig fellesskapsmeistring. Det er jammen fine folk, slår fellesskapet fast.

”Vinterlekene” varte i tre dagar og er eit årleg vinterarrangement for behandlingsinstitusjonar for rusavhengige som nyttar terapeutiske samfunn som behandlingsform. Totalt 65 deltakarar var med i tevlingane ved behandlingsinstitusjonen Renåvangen i Østerdalen.

LANGSKI: God lagånd på langski – med fem mann i skiparet.

STOLE PÅ: Samarbeid og å kunne stole på kvarandre var viktig da passasjeren var kartlesar for sparkesjåføren med bind for augene.

FELLESSKAP: I bruskassestablinga måtte fellesskapet samarbeide tett.

KUNST: Fellesskapets kunstprosjekt i snø.

Les mer

Sjefsbytte på Samtun etter 32 år

Skrevet av Ingebjørg Bø 29. januar 2018. Publisert i Siste nytt

LEIARSKIFTE: Ved årsskiftet vart det leiarskifte ved Samtun. Anna Kuhlefelt (47) erstattar leiarstillinga Terje Wold har hatt sidan 1985. FOTO: INGEBJØRG BØ

Samtun har fått ny dagleg leiar. Frå nyttår og etter 32 år i sjefsstolen gav Terje Wold (64) frå seg leiarroret til Anna Kuhlefelt (47).

– Kjempespennande, erkjenner Anna Kuhlefelt etter vel tre veker som Samtun-sjef. Dei siste 10 åra har ho vore nestleiar ved Tyrilistiftelsen Sør i Skien – ein behandlingsstad for rusavhengige på storleik med Samtun og med fleire fellesnemnarar. Som psykologspesialist, familieterapeut og med solid erfaring innan rusfeltet, har ho mykje i sekken i møte med arbeidsoppgåvene som ventar. Terje Wold er ikkje uroa for den faglege biten.

– På ingen måte. Den trur eg er høgst ivaretatt. Staben er også så god at ein uproblematisk kan gå vidare med ein ny leiar med erfaring frå same område. Det er snarare den praktiske sida eg tenkjer på, smiler Wold, som har vore med å byggje opp staden sidan dei første brukarane kom til Samtun i 1985. I tillegg til å ha den daglege styringa har Wold vekselsvis fungert som økonomisjef, vaktmeister, terapeut, IT-ansvarleg og reiseleiar etter behov.

Tatt steinar ut av sekken

– Joda, det er klart det er vemodig, men samtundes også litt godt. Eg har alt tatt nokre steinar ut av sekken. Eg har ikkje lenger det overordna ansvaret for at dette fungerer, seier han med eit glimt i auga. Frå å bare ha ei handfull brukarar og eit fåtal tilsette, har Samtun i dag 22 senger og tel kring 25 tilsette. Og med ein psykolog på fulltid og ein lege i halvstilling, er Samtun blitt både minisjukehus og ein viktig arbeidsplass i regionen. Staden har også fått eit solid andletsløft. I løpet av 2017 har Samtun investert for framtida, og gitt behandlingsstaden oppgraderingar for nærare 22 millionar kroner. I takt med samfunnet, er strukturen også stadig i endring. Kuhlefelt understrekar at gjeldande rammer er viktige.

– Gruppa treng struktur. Samtun gjer eit godt stykke arbeid i forhold til å vere systematiske og grundige. Dei unge får verkeleg ein sjanse til å ta tak det dei slit med. Å komme seg ut av avhengigheita handlar om å snu mange steinar. På Samtun får dei hjelp til å snu dei viktigaste for å klare å endre kurs, presiserer Kuhlefelt. Ho seier det alltid vil vere slik at ein diskuterer korleis ein vil ha det. Sjølv møtte ho staden med blanke ark og ope sinn. Nå gler ho seg til vegen vidare.

– Det er stabile og ordna forhold. Eg har blitt veldig positivt overraska. Eg har nokre tankar eg vil lufte etterkvart, men først vil eg komme ordentleg i gang og få litt oversikt, seier ho. Som sin forgjengar ser ho ein umiddelbar verdi av Samtuns plassering – nærleiken til Bø med mykje å engasjere seg i, samt samarbeidet med næringslivet, som eit stort pluss.

Bø viktig for Samtun

– Det gir brukarane veldig gode moglegheiter – både med tanke på aktivitetar og interesser, men også med omsyn til arbeidstrening. Bø er kjempeviktig for Samtun, påpeikar ho og understrekar både arbeid og aktivitet som viktige faktorar for å halde seg rusfri. Dette løftar også Wold fram.

– Det er inga bygd i Telemark som har så mange unge mellom 20 og 30 år. Næringslivet er vande med å inkludere nye, og dei nye slepp såleis å føle på at dei skil seg ut, skyt Wold inn og syner til mange gode samarbeid over fleire år. Som andre behandlingsstader er det framleis stor overvekt av menn som kjem til behandling på Samtun, og dei to sjefane registrerer ei brukargruppe som stadig blir eldre og er meir medisinerte. Dei forklarar dette med fleire med psykiske lidingar, og tilgangen til medikament som bare er eit tastetrykk unna. Kampen for å få dei unge på rett kjøl att brenn dei uansett begge for. Og med Wold som operativ i jobben fram til påske, er Kuhlefelt i god tru på ein god overgangsperiode.

– IT-ansvaret og vaktmeisteroppgåvene må eg nok deligere. Men eg har lagra telefonnummeret til Terje – så i verstefall får han ein telefon, humrar den nye daglege leiaren på Samtun.

Les mer

– Vi er alle menneske, men med ulike bagasjar

Skrevet av Ingebjørg Bø 25. januar 2018. Publisert i Siste nytt

HOSPITERTE: Maren Solli Torp (22) oppmodar fleire politistudentar til å hospitere i ein rusinstitusjon. Sjølv var ho på Samtun i 12 dagar. FOTO: INGEBJØRG BØ

Politistudent Maren Solli Torp (22) har hospitert på Samtun i 12 dagar. Det gav ei sjeldan erfaring ho ikkje ville vore for utan.

– Eg merka at bakgrunnen min var litt annleis, særleg i starten, men eg blei kjapt ein del av gruppa, fortel 22-åringen som opphavleg er frå Hamar. At «snuten» skulle inn i behandlingsprogrammet til dei unge rusmisbrukarane, hadde i utgangspunktet møtt mykje motstand i gruppa.

– Men det varte ikkje lenge. Det som kanskje overraska meg mest, var kor godt eg blei tatt vare på heile vegen, fortel politistudenten som meiner ho lærte mykje om både seg sjølv og dei 12 bebuarane ho delte hus med gjennom dei to vekene.

– Eg trur begge partar hadde godt av å møte kvarandre. Uansett bakgrunn er det godt å kjenne at vi alle er menneske, men med ulike bagasjar, seier ho.

Må by på seg sjølv

Som hospitant på Samtun hadde Maren samme premissar som andre nye som kjem til staden for rusbehandling. Ho fekk ei storesyster som tok ansvar for henne, synte henne rundt, rettleidde og følgde opp med stort og smått.

– Eg følte meg veldig trygg og ivaretatt frå første stund. Det er godt å ha nokon ein veit ein kan spørre uansett – og som er der litt ekstra for deg. Det gjorde starten mykje lettare. Det er fort å kjenne seg einsam som ny, erkjenner hospitanten. Også ho måtte by på seg sjølv under opphaldet.

– Eg var på ingen måte nokon observatør. Eg deltok så godt eg kunne på lik linje med dei andre. Skreiv lappar, sette grenser, tok kommando, fekk oppgåver, meldte behov og kom med tilbakemeldingar i gruppene. Det var til tider krevjande, fortel ho. 22-åringen oppdaga også sider ved seg som ho må jobbe med i det vidare.

Møter seg sjølv i døra

– Ein møter seg sjølv litt i døra. Det er ikkje alt ein er like sterk på. Å ta ei leiarrolle slik utan vidare, er ikkje alltid greitt. Også eg er jo redd for å gjere feil, fortel Maren, som sjølv føler å ha vokst på erfaringane sine. Det gjeld også med omsyn til struktur og rammer, som er viktige køyrereglar i behandlinga på Samtun. Mange hevdar det er for mange og for strengt. Maren meiner det må vere såpass.

– Eg trur det er heilt nødvendig at det er slik. Det handlar mykje om folkeskikk og det å kunne takke for seg. Mange er også vande med å handle på impuls – som ofte får følgjer. Ein lærer at det skal lønne seg å ha ein plan og halde seg til det planlagde. Å kunne stå i ulike ubehag som dette også inneber, gjer noko med ein, seier studenten som har halvtanna år att på Politihøgskolen i Oslo. Praksistida si har ho på Notodden.

Anbefalar fleire å gjere slik

Politistudentar på hospitering hos Samtun er sjeldan vare. Dei siste åra har ein i snitt hatt ein slik annakvart år. Maren er overraska over at det ikkje er fleire.

– Det har vore veldig lærerikt. Eg ville ikkje vore for utan desse vekene. Det er ikkje så lett å sjå mennesket når dei har gjort noko dumt. Her lærer ein å kjenne menneska bak handlingane.

– Dette er veldig verdifulle kunnskapar – ikkje minst med tanke på yrket eg har valt, seier Maren som oppmodar fleire til å hospitere på tilsvarande måte.