– Og eg som aldri har gjennomført nokon ting

Skrevet av Ingebjørg Bø 23. oktober 2018. Publisert i Siste nytt

STOLT: Kenneth Moljord (27) har gjennomført behandlingstida si på Samtun, og er klar for ein sjølvstendig kvardag utan rus.

SAMTUN: Det seier ein stolt Kenneth Moljord (27), etter å nyleg ha gjennomført behandlingsopphaldet sitt på Samtun. Med store sommarfuglar i magen startar nå kvardagen på utsida.

ingebjorg.bo@samtun.no

– Eg er veldig overraska sjølv. Hadde vel aldri tru på at eg skulle klare å gjennomføre. Eg var jo innom her for nokre år sidan, men reiste etter nokre få veker, fortel 27-åringen, som vedgår at han var langt meir motivert denne gongen.

– Ein må jo ville det sjølv – sjå alvoret. Det har vore tøft, og eg har vore i tvil så mange gonger undervegs. Nå er eg bare letta over å vere ferdig. Og eg som aldri har gjennomført nokon ting i heile mitt liv, smiler han stolt.

Sterkare sjølvtillit

Individuell tilpassing står sentralt i behandlinga på Samtun, og blei del av eit kortare behandlingsløp enn dei vanlegaste 12 månadene staden normalt tilbyr. Det har likevel kravd sin mann å stå i kvardagen gjennom dei ni behandlingsmånadene.

– Eg er lite uthalden i sosiale samanhengar. Hugsar å ha vore det sidan eg sat i sandkassa. Har rusa meg mykje for å sleppe å kjenne på det ubehaget. Nå har eg lært meg å leve med dette og heller trekkje meg unna når eg treng det. Noko av det viktigaste eg tar med meg vidare er å ta i bruk andre verktøy og vite at eg faktisk klarar å stå i vanskelege situasjonar også, seier han og fortel at han har gjort ein solid innsats i å byggje opp trua på seg sjølv.

OVERRASKA: – Eg er både glad og overraska, seier Kenneth Moljord.

– Eg gav lett opp før. Eg hadde aldri snev av tru på at eg kunne klare noko. Trudde ikkje eg ville få ting til i det heile, så det var liksom liten vits i å prøve. Sjølvtilliten har kommi litt meir på plass gjennom denne tida, fortel den reiseklare 27-åringen som flyttar tilbake til heimkommunen sin. Han innrømmer å vere spent.

Trygt nettverk

– Eg har rusa meg hardt kvar einaste dag i mange år – og veit eg har tatt skade av det. Eg har eit godt nettverk rundt meg nå – med arbeidstrening, ein god bustad og flinke folk. Det er folk som vil meg vel. Det er trygt å vite, seier han, som også ønskjer å vere der for familie og vener.

– Eg må vere sterk og stå imot. Eg vil bli oppsøkt av gamle kjente, men har blitt sterkare og veit eg må tenkje meir på meg sjølv. Den bygda er ikkje bra for meg, men familien betyr mykje og eg vil stille opp for dei, seier han som også veit han må ta meir omsyn til seg sjølv.

MARKERING: Det blei fin avslutningsmarkering på Samtun, der Kenneth fekk overlevert eit bilete av dagleg leiar Anna Kuhlefelt.

Sett meg sjølv til sides

– Eg har alltid trudd at alle andre har hatt det verre enn meg – og alltid sett meg sjølv til sides. Eg har alltid gitt bort siste 100-lappen min til andre – for eg har alltid meint andre har trengt dei meir enn meg, seier Kenneth, som nå nå ser samanhengane med friskare auge. Han ønskjer også å stille opp for ungdommen i bygda.

– Eg har opplevd mykje. Vart tidleg vaksen. Eg snakkar mykje med ungdommen i bygda, og prøver å snakke dei vekk frå rus. Sjølv om eg er lei av å ruse meg, veit eg at rusen fortsatt har litt tak i meg, så eg prøvar å formidle det. Det er levande medisinutsal rett utanfor stovedøra. Ein får tak i kva som helst, fortel ein realistisk Kenneth som held fram:

– Eg har hatt nok av dei trasige dagane. Eg ønskjer meg fleire av dei gode nå. Eg har ein liten demon i meg – målet er nå å bruke han til noko positivt, slår han fast.

Les mer

Andreas sjekkar ut etter 18 år i rus

Skrevet av Ingebjørg Bø 7. september 2018. Publisert i Siste nytt

FRILUFTSLIV: Andreas Sandnes (31) har bruka mykje tid på fjellet og saman med dyr. Det har gitt han mykje. Her frå Gavlesjåstulen i Lifjell i sommar. FOTO: PRIVAT

SAUHERAD: – Eg har jo hoppa over mange år som eg måtte hente inn igjen. Det var veldig spesielt å innom puberteten i ein alder av 30 år.

Det seier Andreas Sandnes (31), og ser tilbake på året som har gått. Han begynte å ruse seg som 12-åring og levde sidan 18 turbulente år i rus. Etter beinhard jobbing gjennom eitt behandlingsår på Samtun, sjekkar han nå ut og er klar for verda igjen – denne gongen utan rus.

– Det har vore litt av ei reise. Ein skulle ha filma meg. Eg var som eit lite ekorn på stereoidar da eg kom. Masse lyd, rørsler, armar og bein. Eg klatra nesten opp etter veggane, men eg var veldig usikker og redd, minnest Andreas, som lenge hadde fortrengt behovet for behandling. Den siste tida budde han i ein container, og dei gode relasjonane i livet var stort sett viska ut. Gradvis kom motivasjonen.

– Eg kom til eit punkt der det begynte å gå så nedover med meg. Eg trong så mykje rus bare for å klare å gå ut døra. Eg ville ikkje ha det slik lenger – eg ønskte å oppleve ting, dra på ferie, sjå verda, ha ein jobb, få meg sertifikat, kanskje familie, dra på butikken og handle – alt det ein ikkje kan når ein går på Nav og rusar seg, erkjenner 31-åringen, som lovar at prosessen har kosta.

FEIRA: Eitt fullført behandlingsår på Samtun vart feira med kake og stor ståhei.

Godt å fungere att

– Det har vore beintøft. Mykje tøffare enn eg trudde. Etter to, tre månader er det vanskeleg for dei fleste, og slik var det for meg også. Da kjem liksom alt, og store delar av livet ein må tole å hente innatt. Eg var blant anna innom puberteten igjen også ein periode. Det var veldig spesielt i ein alder av 30 år, humrar Andreas, og held fram:

STASELEG: God mat, fine talar, gode minne og flott selskap gjorde avslutningsdagen til Andreas til ei staseleg markering.

– Samvittigheita blir ein skikkeleg knekk for mange – fortida får ein liksom ikkje gjort noko med. Ein er vand med quick fix når noko blir vanskeleg, og det er tungt å stå i kvardagen og skulle byggje seg opp frå start når alt er vondt og ein føler det går seint. Men kva er vel eit år i løpet av eit heilt liv? Og det gjer så mykje med deg som menneske å kunne fungere att – ta og kjenne på ting, prate, stole på folk og løyse problem utan rus. I dag sit eg for eksempel her og nyt det fine vêret, seier Andreas og smiler mot seinsommarsola.

– Eg har jo aldri brydd meg om vêret før, skyt han inn.

KLAR: Etter eitt behandlingsår sjekkar Andreas Sandnes (31) ut frå Samtun. – Eg er spent, men veldig klar, erkjenner han.

Må ville det 130 prosent

31-åringen har fått seg leilegheit og skal straks på jobbleit. Han har lært seg å dyrke interessa for hest og friluftsliv, som nå fyller fritida med herleg livsgnist. Gjennom behandlingsåret har han også opparbeidd mange gode verktøy han tar i bruk når kvardagen kjennest tung. Men utan vilje ville han ikkje vore her i dag.

– Ein må ville vere rusfri 130 prosent sjølv, elles er ein sjanselaus. Ein vil møte rusbekjente gjennom heile livet, og mange vil sprekke rundt ein heile tida. Eg har sett meg i skotlinja gong på gong gjennom dette året, men blir bare enda meir sta når andre ramlar utpå. Ein må ville det sjølv, enkelt og greitt. Og eg er ganske stolt over å ha fått det til så langt, smiler Andreas – klar for ein ny og spennande epoke i livet

Les mer

– Vi tilpassar oss samfunnsendringane

Skrevet av Ingebjørg Bø 27. april 2018. Publisert i Siste nytt

ENDRINGAR: Dagleg leiar på Samtun, Anna Kuhlefelt fortalde utfyllande, saman med Ole Sønnik Dydland Larsen i behandlingsteamet på Samtun, om endringane på Samtun i samaband med vårens temadag på Sykehuset Telemark. FOTO: INGEBJØRG BØ

TIDLEG: Samtuns lege, Christian Nelke, kunne fortelje om mange samansette diagnosar hos pasientane på Samtun. – Både behandling og utredning startar tidleg hos oss, kunne han meddele.

SAUHERAD: Før skreiv ein lappar når ein blei sinna på ein medbebuar på Samtun. Nå løyser ein konflinktsituasjonen når dei oppstår.

– Me ønsker å snakke til kvarandre som ein ville gjort ute i den vanlege verda, seier dagleg leiar Anna Kuhlefelt.

Da ho overtok som dagleg leiar ved Samtun ved årsskiftet, såg ho fort at strukturelle endringar i behandlingskvardagen var nødvendig. Med bakgrunn som nestleiar på Tyrili Sør i Skien, har ho freista å ta ut det beste frå båe stader – og gje Samtun enda betre føresetnader som behandlingsstad for unge rusmisbrukarar. Tittelen som terapeutisk samfunn er nå borte – tilbake står ein behandlingsstad der kommunikasjonen og samhandlinga er som elles i samfunnet. Kuhlefelt meiner dette er meir i tida og gjer at fokus på individuell tilpassing og brukar medverknad blir lettare.

Ikkje noko fasitsvar

– Det er ikkje noko fasitsvar i denne bransjen. Men me freistar å tilpasse oss samfunnsendringane og den vanlege kvardagen. Det er jo den me jobbar mot, seier ho, og understrekar at ein i dette dyrkar fellesskapet like sterkt som før.

– Me trur ein blir sterkast saman. Alle må medverke for å gjere kvarandre gode, seier ho og syner til dei fire grunnsteinane som primære rettesnorer: Huset skal vere rusfritt, det er nulltoleranse for vald og trugsmål, ein skal behandle kvarandre med respekt og ein skal vere ærlege mot kvarandre.

Dyrkar fellesskapen

– Ein har stor forståing for at ein er i ein vanskeleg situasjon når ein kjem inn til døgnbehandling, og det er større rom for å lande litt. Samstundes krev det mykje motivasjon for å endre seg, og ein krev at ein er aktiv i samhandling med dei andre på huset. Fellesskapet rotnar på rot med hemmelegheiter og løgner, konstaterer Kuhlefelt og seier dette er noko ein jobbar mykje med. Samarbeidstanken er i fokus, og både tilsette og bebuarar samarbeider nå om å vaske, rydde og lage mat, fortel ho. Elles brukar ein mykje tid på å lage gode planar og å evaluere kva som gjekk bra, kva som ikkje gjekk bra og korleis ein kan gjere det betre neste gong.

SOLID LAG: Samtuns lege, Christian Nelke (t.v.), dagleg leiar på Samtun, Anna Kuhlefelt og Ole Sønnik Dydland Larsen i behandlingsteamet fortalde eit nyleg eit velrepresentert helsetelemark om nye Samtun.

– Ein blir ikkje utskriven for å syne problemet sitt, slår Kuhlefelt fast.

Tidleg medisinering

I tillegg til sjølve rusmisbruket møter ein ofte ulike tilleggsproblematikkar som psykiske lidingar, relasjonsproblematikk og traumar, og i samråd med lege kan ein få utredning og behandling alt i starten av behandlinga.

– Me er opptatt av å jobbe tverrfagleg, seier Kuhlefelt som også er opptatt av å avlive ein del usanningar.

– Det har lenge vore ei myte at ein ikkje får medisiner på Samtun. Det er feil, konstaterer den daglege leiaren. Med eit solid behandlingsteam med lege, psykologar, sjukepleiarar og andre sosialfagleg utdanna miljøterapeutar, er det ingen som blir oversett blant Samtuns 22 plassar.

– Her blir alle i høgste grad fortsatt sett og ivaretatt, slår Kuhlefelt fast.

Les mer

Flott feiring for fire fine!

Skrevet av Ingebjørg Bø 23. mars 2018. Publisert i Siste nytt

Nyleg takka fire bebuarar for seg etter å ha gjennomført eit årsprogram ved Samtun.

Flotte talar, god mat, fine gjester og familie, samt gode arbeidsgjevarar i Bø, var til stades for å ønskje dei lykke til vidare.

Eit solid arbeid er lagt ned – me håpar verda tar dei godt imot.

Les mer

Fellesskap som struttar – fekk pris for beste samhald

Skrevet av Ingebjørg Bø 19. mars 2018. Publisert i Siste nytt

BEST: Samtun-gjengen fekk den gjevaste prisen under «Vinterlekene», da dei vart kåra til beste samhald. Stolte utøvarar syner fram vinnartrofeet. FOTO: INGEBJØRG BØ

– Dette er definitivt den prisen me er mest stolte av. Fellesskapet og samhaldet har verkeleg vokst i løpet av desse dagane.

Det seier ein stolt Samtun-gjeng etter årets «Vinterleker» på Renåvangen. Turen, som i utgangspunktet møtte mykje motstand frå dei 15 deltakarane frå Samtun, resulterte snarare i eit opphald der fleire verkeleg blomstra. Samtun-gjengen var halvparten så mange som konkurrentane frå dei andre behandlingsinstitusjonane, men synte ei stå-på vilje ingen andre kunne måle seg med.

– Det blei ingen topplasseringar i nokon av øvelsane. Lite gull, for å seie det slik. Men me toppa heller aldri laga, og hadde i staden fokus på at alle skulle med. Det resulterte i eit fantastisk samarbeid. Me backa kvarandre opp og gjorde kvarandre gode. Det var ein stor opptur for mange, erkjenner fleire i gruppa.

Måtte stå i det

Innhaldet i konkurransane på Renåvangen femna breitt på alle vis. Det var tevling på spark med bind for augene, skistafettpå langski, kassestabling, quiz, snøskutertur, volleyball og presentasjon av sjølvprodusert underhaldning for dei andre deltakarane. Her vart angst, trass og motvilje sett på prøve.

– Me stod i det. Motivasjonen både før og undervegs var veldig variabel, men me klarte å hente oss inn igjen og måtte levere. Det var veldig lærerikt for mange av oss. Me lærte mykje om oss sjølve og kjente på å bryte motstand. Me måtte bare stå i det. Det var tøft, men har gitt mykje, vedgår gruppa tydeleg stolte.

LAUSSNØ: Med stafett i laussnø fekk utøvarane kjenne på fleire utfordringar.

Gitt ny glød

Medan nokon var glade for å vere tilbake i kjente omgjevnader i Telemark, hadde andre sett at vinterdagane i Østerdalen varte mykje lenger.

– Eg var ikkje klar for å heimatt. Eg synest «Vinterlekene» kunne vart mykje lenger. Eg blei liksom ikkje ferdig der, innrømmer ein til lun latter frå dei andre i fellesskapet. At det det var turen verdt med nærare seks køyretimar kvar veg i buss, og at «Vinterlekene» verkeleg var moro, er vanskeleg å nekte for. Eit synleg bevis minner om kva dei klarar å yte saman. For mange var dette eit godt påfyll til vegen vidare i behandling.

FRISKT: Uteliv prega både opphald og aktivitetar på Renåvangen. Deltakarane fekk eit nært og friskt møte med Kong Vinter.

– Fellesskapet har lært så mykje. Me har hatt det så triveleg. Dette har vore ei viktig fellesskapsmeistring. Det er jammen fine folk, slår fellesskapet fast.

”Vinterlekene” varte i tre dagar og er eit årleg vinterarrangement for behandlingsinstitusjonar for rusavhengige som nyttar terapeutiske samfunn som behandlingsform. Totalt 65 deltakarar var med i tevlingane ved behandlingsinstitusjonen Renåvangen i Østerdalen.